احتمال برگشت ارتودنسی بعد از پایان درمان چقدر است؟

درمان ارتودنسی یک فرآیند زمان بر، دقیق و چندمرحله ای است که هدفش اصلاح ناهماهنگی بین فکی و ردیف کردن دندان هاست. با اینکه خیلی از بیماران بعد از تمام شدن درمان از نتیجه راضی هستند، اما واقعیت این است که گاهی اوقات دندان ها بعد از مدتی ممکن است مقداری نامرتبی شوند، پدیده ای که به آن “برگشت ارتودنسی” می گویند. این برگشت، نه تنها از نظر زیبایی برای آدم نگران کننده است، بلکه می تواند روی کارایی دهان و سلامت دندان ها هم تاثیر بگذارد.

همه چیز درباره برگشت ارتودنسی در یک نگاه

منظور از برگشت ارتودنسی چیست؟ (آیا بعد از ارتودنسی ممکنه دندان ها برگردن سرجاشون؟)

برگشت ارتودنسی به حالتی می گویند که دندان ها بعد از اینکه درمان ارتودنسی تمام می شود کم کم به جای قبلی خودشان (یا یک وضعیت نامناسب) برمی گردند. این تغییر ممکن است خیلی کم باشد یا گاهی اوقات آنقدر زیاد شود که حتی نیاز به درمان دوباره پیدا کنید. این وضعیت می تواند بعد از برداشتن الاینرهای ارتودنسی نامریی یا براکت های ارتودنسی ثابت انجام شود ولی برای آن راه حل بسیار خوبی وجود دارد.

چرا دندان ها بعد از ارتودنسی برمی گردند؟

علت اینکه دندان ها بعد از ارتودنسی به حالت قبلی برمی گردند را باید در ساختار بیولوژیکی بافت های دهان و ویژگی های خاص هر فرد جستجو کرد. مهم ترین دلایل این اتفاق این ها هستند:

۱. تغییرات طبیعی در بافت لثه و استخوان

بعد از اینکه نیروی ارتودنسی از روی دندان ها برداشته می شود، بافت های اطراف دندان مانند لثه، الیاف نگهدارنده دندان (پریودنتال) و استخوان فک، نیاز به زمان دارند تا به موقعیت جدید و تنظیم شده دندان ها عادت کنند و خودشان را تثبیت کنند.

 در این دوره، اگر مراقبت و نگهداری مناسبی انجام نشود و دندان ها حمایت کافی را نداشته باشند، احتمال حرکت دوباره دندان ها و برگشت ارتودنسی بسیار زیاد است. این مرحله از درمان به اندازه خود ارتودنسی اهمیت دارد.

۲. استفاده نکردن از ریتینر (نگهدارنده)

بعد از تمام شدن درمان فعال ارتودنسی، استفاده از نگهدارنده یا ریتینر، یکی از بخش های حیاتی و تقریباً اجباری فرآیند است. این نگهدارنده ها کمک می کنند تا دندان ها در جای جدیدشان ثابت بمانند و به موقعیت قبلی برنگردند.

در بسیاری از موارد، برگشت دندان ها دقیقاً به دلیل استفاده نکردن منظم از ریتینر یا اینکه بیماران فکر می کنند بعد از مدتی دیگر نیازی به آن نیست و استفاده کوتاه مدت از آن، اتفاق می افتد.

۳. تغییرات رشد فک و صورت

در بیماران جوانی که هنوز مراحل رشد صورت و فکشان کامل نشده، (حتی بعد از اینکه درمان ارتودنسی شان تمام می شود)، ممکن است فک به رشد خودش ادامه بدهد. این رشد نامتقارن یا ناگهانی، می تواند روی جایگاه دندان ها تأثیر بگذارد و باعث تغییراتی شود که به عنوان برگشت ارتودنسی شناخته می شود.

چون ساختار فک هنوز در حال تغییر است، دندان ها هم ممکن است با این تغییرات جابه جا شوند و نیاز به بررسی دوره ای توسط متخصص وجود دارد.

۴. عادات دهانی ناسالم

بعضی از عادت های دهانی می توانند به مرور زمان باعث تغییر موقعیت دندان ها و کاهش اثرات درمان شوند. عواملی مثل:

• دندان قروچه (براکسیسم) که فشار زیادی به دندان ها وارد می کند
• فشار دادن زبان به دندان ها به صورت مداوم (مثل عادتی که زبان پشت دندان های جلویی فشار می آورد)
• مکیدن انگشت در سنین بالاتر یا حتی قرار دادن اجسام سخت بین دندان ها

همگی می توانند نیروهای ناخواسته ای به دندان ها وارد کنند و باعث جابه جایی آن ها از موقعیت جدیدشان شوند. تشخیص و کنترل این عادات برای حفظ نتیجه ارتودنسی ضروری است.

۵. عوامل ژنتیکی و ساختاری

بعضی از بیماران از نظر ژنتیکی (یا به دلیل ساختار خاص استخوان و دندان هایشان)، مستعد برگشت ارتودنسی هستند. در چنین مواردی، حتی اگر درمان ارتودنسی خیلی اصولی و درست انجام شود (و بیمار هم به خوبی مراقبت ها را رعایت کند)، باز هم ممکن است نیاز به استفاده مادام العمر از ریتینر (نگهدارنده) باشد. تا از برگشت کامل دندان ها جلوگیری شود. این یک ویژگی فردی است که باید با متخصص ارتودنسی مشورت شود تا بهترین برنامه نگهداری برایشان مشخص گردد.

چقدر احتمال دارد درمان ارتودنسی برگشت کند؟

تحقیقات علمی نشان می دهد که درصد قابل توجهی از بیماران، در صورت عدم رعایت توصیه های پس از درمان، درجاتی از برگشت دندان را تجربه می کنند. این برگشت ممکن است خفیف باشد و نیاز به درمان مجدد نداشته باشد، یا در موارد شدیدتر، بیمار مجبور به استفاده مجدد از براکت یا الاینر شود. به همین دلیل، امروزه بسیاری از متخصصان ارتودنسی تأکید دارند که درمان ارتودنسی پایان ماجرا نیست؛ بلکه آغاز مرحله نگهداری است.

چطور از برگشت ارتودنسی پیشگیری کنیم؟

برای اینکه زحمات و هزینه های درمان ارتودنسی تان بی نتیجه نماند و دندان هایتان به حالت اولیه برنگردند، رعایت چند نکته ضروری است:

استفاده منظم و دقیق از ریتینر

مهم ترین و اثربخش ترین کاری که می توانید برای جلوگیری از برگشت دندان ها به حالت قبل انجام دهید، استفاده از ریتینر (نگهدارنده) دقیقاً طبق دستور متخصص است. این وسیله ممکن است ثابت باشد (که به پشت دندان ها چسبانده می شود) یا متحرک (که شبیه به پلاک های شفاف است و خودتان آن را می گذارید و برمی دارید). مدت زمان استفاده از آن هم بر اساس وضعیت خاص شما و نظر متخصص ارتودنسی تعیین می شود.

مراجعه های منظم پس از درمان

پیگیری وضعیت دهان و دندان پس از ارتودنسی، بخش مهمی از کنترل تغییرات احتمالی است.  مراجعه های منظم به متخصص ارتودنسی، به او اجازه می دهد تا با بررسی دقیق وضعیت دندان ها، هرگونه جابه جایی خیلی کم را هم در مراحل اولیه شناسایی کند و قبل از اینکه مشکل جدی شود، آن را اصلاح کند. این جلسات چکاپ برای اطمینان از پایداری نتایج درمان و جلوگیری از برگشت ارتودنسی واقعا مهم هستند.

حفظ سلامت دهان و دندان

داشتن:

• بهداشت دهان و دندان مناسب
• تغذیه متعادل
• پرهیز از وارد آوردن فشارهای غیرضروری به دندان ها
• و ترک عادات مخرب

همگی در حفظ نتایج درمان مؤثر هستند. این یعنی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم، پرهیز از خوردن غذاهای خیلی سفت یا چسبنده که به ریتینر یا دندان ها فشار می آورند، و کنار گذاشتن عادت هایی مثل دندان قروچه یا فشار زبان به دندان ها. رعایت این موارد به ثبات و دوام بلندمدت لبخند زیبای شما کمک می کند.

آیا برگشت نامرتبی ها قابل درمان و اصلاح است؟

در بیشتر موارد، برگشت ارتودنسی اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، با استفاده از ریتینر اصلاحی یا روش های ساده تری نسبت به درمان اصلی، قابل کنترل است. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به تکرار درمان با ابزارهای کامل ارتودنسی باشد. البته مدت زمان، هزینه و پیچیدگی درمان مجدد، معمولاً کمتر از درمان اولیه است. اما خب همچنان نیازمند صبر و همکاری بیمار خواهد بود.

پرسش های متداول پیرامون برگشت درمان ارتودنسی