آیا می شود مشکلات فک را بدون جراحی و فقط با ارتودنسی درست کرد؟

articles

kamran ahmadi 12 مهر 1404

وقتی پیش متخصص ارتودنسی می روید و بعد از معاینه می فهمید که مشکل تان فقط کج و کوله بودن دندان ها نیست و به استخوان فک تان ربط دارد، اولین حسی که سراغ تان می آید، معمولاً ترس از جراحی فک است. طبیعی هم هست؛ هیچ کس از شنیدن کلمه “جراحی” خوشحال نمی شود. بلافاصله با خودتان فکر می کنید: “یعنی هیچ راه دیگری نیست؟ نمی شود با ارتودنسی بدون جراحی فک این مشکل را حل کرد؟” اینجا قرار است به طور کامل جواب این سوال را به شما بدهیم.

آیا با وجود مشکلات اسکلتی فک و صورت من می توانم ارتودنسی بدون جراحی فک انجام دهم؟

جواب این سوال، کمی پیچیده است. هم “بله” است و هم “خیر”.

بله، در شرایط خاص و با محدودیت هایی می شود این کار را انجام داد
اما نه، این روش برای همه مناسب نیست.

بیایید خیلی روراست و خودمانی، ببینیم این روش که در دندانپزشکی به آن “ارتودنسی جبرانی” یا “ارتودنسی کاموفلاژ” می گویند، چیست، به درد چه کسانی می خورد و چه چیزهایی را باید قبل از انتخابش بدانید.

ارتودنسی جبرانی یا کاموفلاژ اصلاً به چه معناست؟

برای اینکه مفهوم این روش را راحت تر درک کنید، یک مثال از دنیای معماری می زنم. فرض کنید فونداسیون و اسکلت یک ساختمان کمی کج است. یک راه حل اساسی و ریشه ای این است که فونداسیون را بکنید و از نو، صاف و درست بسازید. این معادل دقیق “جراحی فک” است که علت اصلی مشکل را برطرف می کند.

اما یک راه دیگر هم وجود دارد ….

با استفاده از تکنیک های هوشمندانه گچ بری، کناف کاری و دکوراسیون داخلی، آن کجی را طوری بپوشانید که دیگر به چشم نیاید و ظاهر خانه زیبا و متناسب به نظر برسد. این دقیقاً کاری است که ارتودنسی بدون جراحی فک انجام می دهد.

منظورمان از ارتودنسی کاموفلاژ چیست؟

در روش ارتودنسی کاموفلاژ، متخصص ارتودنسی شما می داند و می پذیرد که مشکل اصلی از ناهماهنگی استخوان های فک شماست. اما به جای اینکه شما را به جراح ارجاع دهد، سعی می کند با حرکت دادن دندان ها، این نقص اسکلتی را “پنهان” یا “جبران” کند.

هدف نهایی این است که دندان های شما طوری روی هم بنشینند که هم بتوانید به خوبی با آن ها غذا بجوید. و هم لبخندتان مرتب و قابل قبول به نظر برسد. حتی اگر فک های زیرین آن ها هنوز در موقعیت ایده آل خودشان نباشند.

این روش در عمل چگونه کار می کند و چه اتفاقی برای دندان ها می افتد؟

در ارتودنسی بدون جراحی فک، متخصص دندان ها را طوری حرکت می دهد که مشکل فک پوشانده شود. این حرکت ها معمولاً بسیار حساب شده و گاهی در خلاف جهتی هستند که دندان ها به طور طبیعی برای جبران مشکل، تمایل به حرکت داشته اند:

اگر فک پایین تان عقب باشد (ناهنجاری کلاس II)

در این حالت، فاصله افقی زیادی بین دندان های جلویی بالا و پایین وجود دارد. برای اینکه این فاصله را بدون جلو آوردن فک پایین ببندیم، ممکن است دکتر تصمیم بگیرد دو دندان آسیاب کوچک از فک بالا را بکشد. با فضایی که از کشیدن این دو دندان ایجاد می شود، دندان های نیش و پیشین بالا را تا جایی که امکان دارد به عقب می برد تا به دندان های پایین برسند و فاصله ظاهراً بسته شود.

اگر فک پایین تان جلو باشد (ناهنجاری کلاس III)

اینجا داستان برعکس است و دندان های پایین جلوتر از دندان های بالا قرار دارند. برای انجام ارتودنسی بدون جراحی فک، ممکن است دو دندان از فک پایین کشیده شود تا بتوان دندان های جلویی پایین را به عقب برد و آن ها را پشت دندان های بالایی قرار داد.

همانطور که می بینید، در این روش ما کاری به کار استخوان فک و موقعیت چانه نداریم. تمام بازی و مهندسی، با حرکت دادن دندان ها در داخل استخوان موجود انجام می شود.

بیشتر بخوانید: مال اکلوژن چیست؟ (توضیح ساده و جامع این مفهوم)

چه کسانی می توانند روی این روش به عنوان یک گزینه واقعی حساب کنند؟

ارتودنسی جبرانی یک راه حل جادویی برای همه نیست و فقط در صورتی موفقیت آمیز و منطقی است که بیمار شرایط خاصی داشته باشد. یک متخصص ماهر، قبل از پیشنهاد این روش، چندین فاکتور کلیدی را به دقت می سنجد.

اول و مهم تر از همه، مشکل فک تان نباید خیلی شدید باشد

این شرط اصلی و غیرقابل مذاکره است. اگر اختلاف بین فک بالا و پایین شما خیلی زیاد باشد، تلاش برای جبران آن فقط با حرکت دندان ها، مانند این است که بخواهید یک دیوار خیلی کج را فقط با یک لایه گچ صاف کنید. نتیجه هم از نظر ظاهری غیرطبیعی می شود و هم از نظر ساختاری، پایدار نخواهد بود.

دندان ها محدودیت های بیولوژیکی برای حرکت در استخوان دارند و نمی توان آن ها را بیش از حد کج کرد، چون این کار به ریشه و استخوان اطرافشان آسیب می زند. ارتودنسی بدون جراحی فک فقط زمانی یک گزینه منطقی است که مشکل اسکلتی در محدوده خفیف تا نهایتاً متوسط باشد.

بیشتر بخوانید: عوارض ارتودنسی دندان چیست؟ (بررسی راهکارهای پیشگیری از عوارض)

دوم اینکه شما دیگر نباید در سنین رشد فعال باشید

ارتودنسی کاموفلاژ بیشتر برای بزرگسالان است که رشد فک و صورت شان تمام شده. برای بچه ها و نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند، ما راه های بسیار بهتر و ریشه ای تری داریم:

با استفاده از دستگاه های ارتوپدی فک (مثل دستگاه های فانکشنال برای هدایت رشد فک پایین به جلو، یا دستگاه های پهن کننده کام)، می توانیم خودِ “رشد فک” را به مسیر درست هدایت کنیم.
این کار خیلی بهتر و سالم تر از این است که بگذاریم مشکل اسکلتی ثابت شود و بعداً در بزرگسالی بخواهیم آن را ماست مالی کنیم.

سوم اینکه باید با ظاهر نیمرخ و چهره تان کنار آمده باشید

ارتودنسی بدون جراحی فک، همانطور که بارها گفتیم، کاری به موقعیت استخوان فک، چانه و ساختار کلی صورت شما ندارد. اگر نارضایتی اصلی شما از ظاهر نیمرخ تان است (مثلاً عقب بودن شدید چانه که باعث می شود بینی بزرگتر به نظر برسد، یا جلو بودن بیش از حد فک پایین که چهره را خشن نشان می دهد)، ارتودنسی کاموفلاژ این مشکل را حل نخواهد کرد. این روش فقط دندان ها را ردیف می کند.

و چهارم اینکه باید بدانید این یک جور “مصالحه” درمانی است

شما به عنوان بیمار باید بپذیرید که نتیجه نهایی، یک چیزی بین وضعیت ایده آل و یک وضعیت قابل قبول است. دندان هایتان مرتب می شوند و می توانید خوب غذا بجوید، اما این نتیجه از نظر بیومکانیکی، سلامت لثه و پایداری درازمدت، هرگز به بی نقصی درمانی که در آن فک ها به طور ریشه ای اصلاح شده اند، نخواهد بود.

یک مقایسه سریع و بی تعارف: کاموفلاژ بهتر است یا جراحی؟

برای کمک به تصمیم گیری، بهتر است این دو رویکرد را به طور مستقیم در یک جدول با هم مقایسه کنیم:

ویژگی	ارتودنسی بدون جراحی (کاموفلاژ)	ارتودنسی با جراحی فک
به درد کی می خورد؟	آدم هایی با مشکل فک خفیف تا متوسط که اولویت شان تغییر چهره نیست.	آدم هایی با مشکل فک متوسط تا شدید که به دنبال اصلاح کامل هستند.
چه چیزی را درست می کند؟	فقط دندان ها را (مشکل اصلی را می پوشاند).	هم دندان ها و هم استخوان فک را (مشکل را ریشه ای حل می کند).
روی قیافه چه تأثیری دارد؟	تأثیر کمی دارد یا شاید حتی منفی باشد.	تأثیر بسیار زیاد و مثبتی روی هماهنگی و زیبایی چهره دارد.
سختی کار	غیرتهاجمی است.	تهاجمی است (عمل جراحی و دوره نقاهت دارد).
ماندگاری	خوب است، اما چون مشکل اصلی فک سر جایش است، احتمال بازگشت کمی بیشتر است.	خیلی بالا و پایدار است، چون علت اصلی برطرف شده.
هزینه	کمتر است.	بیشتر است.
طول درمان	معمولاً تفاوتی با حالت عادی ندارد (حدود ۲ سال).	طولانی تر است (حدود ۲.۵ تا ۳ سال شامل دوره جراحی).

بالاخره چه تصمیمی باید بگیریم؟

این یک تصمیم کاملاً شخصی و مشترک بین شما و دکترتان است. یک متخصص ارتودنسی خوب و باانصاف، هرگز شما را به سمت یک گزینه خاص هل نمی دهد. او پس از یک ارزیابی کامل (شامل معاینه، رادیوگرافی ها و بررسی دقیق نیمرخ)، هر دو راه را با تمام خوبی ها و بدی هایشان جلوی پای شما می گذارد.

او به شما خواهد گفت که اصلاً شرایط ارتودنسی بدون جراحی فک را دارید یا نه….

ایشان ممکن است با کامپیوتر، نتیجه نهایی هر دو روش را روی چهره شما شبیه سازی کند تا با چشم باز تصمیم بگیرید. در نهایت به شما کمک می کند تا بر اساس اولویت هایتان:

اینکه چقدر زیبایی چهره برایتان مهم است
چقدر از جراحی می ترسید
بودجه تان چقدر است
و…

بهترین و منطقی ترین راه را انتخاب کنید.

یادتان باشد، هیچ کدام از این روش ها ذاتاً “بهتر” از دیگری نیست. “بهترین روش ارتودنسی”، آنی است که برای شرایط خاص شما مناسب تر باشد و شما را به نتیجه ای برساند که با آن خوشحال باشید.